Hans Bellmer. Fotografie i grafiki

Wystawa została zorganizowana w setną rocznicę urodzin artysty, a publiczności zostały zaprezentowane fotografie i grafiki z prywatnej kolekcji Jean-Marie i Doriane Bihl-Bellmer.

Hans Bellmer (urodzony w 1902 roku w Katowicach, zmarł w 1975 roku w Paryżu) był malarzem, grafikiem, rzeźbiarzem, fotografem i pisarzem związanym z kręgiem francuskiego surrealizmu. Pierwszą wystawę miał w 1922 w polskich już wówczas Katowicach. Po krótkim okresie w pracy na kopalni, pod naciskiem ojca rozpoczął studia w Technische Hochschule w Berlinie. Tam poznaje Otto Dixa i George’a Grosza, a w 1924 nawiązuje znajomość z surrealistami. W tym samym roku rezygnuje ze studiów i rozpoczyna pracę jako rysownik, typograf i ilustrator. W 1933 roku w proteście wobec nazistowskiego totalitaryzmu odsuwa się od działalności praktycznej i buduje swoją pierwszą Lalkę. W latach następnych często przebywa na Śląsku w domu letnim swoich rodziców w Bad Carlsruhe, czyli miejscowości Pokój, trzydzieści kilometrów od Opola. Od roku 1935 Bellmer bierze udział w wystawach surrealistów, m.in. w Londynie, Paryżu, Tokio i Nowym Jorku. Jednocześnie, wraz ze swoim bratem Fritzem, buduje drugą udoskonaloną wersję Lalki, dla której inspiracją stał się esej Kleista z 1810 roku „O teatrze Marionetek” (zilustrowany przez Bellmera dopiero w roku 1969). Po śmierci swej pierwszej żony, w 1937 roku, emigruje do Paryża.

Od momentu publikacji jego dzieł w „Minotaurze” w 1936 roku jest zaliczany do światowej czołówki surrealistów. W 1939 na łamach pisma „Messages” ukazał się cykl czternastu poematów prozą Paula Eluarda „Jeux Vagues de la Poupée”, napisanych do czternastu fotografii drugiej Lalki. Całość, wraz ze wstępem Bellmera pt. „Uwagi o złączu kulkowym”, ukazała się dopiero w roku 1949 jako „Les jeux de la Poupée”. W czasie wojny artysta zostaje uwięziony wraz z Maxem Ernstem w Camp des Milles na południu Francji. W 1941 roku żeni się z Francuzką, z którą ma dwie córki Doriane i Beatrice. Około roku 1944 Bellmer pracuje nad książką poświęconą idei ciała jako zbioru anagramów. W ten sposób powstaje „Anatomia obrazu”, wydana po wojnie. W 1947 w Galerie du Luxembourg ma miejsce pierwsza indywidualna wystawa Bellmera. W tym samym roku zostaje opublikowana „Historia oka” George’a Bataille’a z ilustracjami artysty. Bellmer ilustruje również inną nowelę Bataille’a pt. „Madame Edwarda”. W 1953 poznaje w Berlinie pisarkę i artystkę Unicę Zürn, z którą pozostaje w związku aż do jej śmierci. Szersza publiczność miała okazję poznać jego twórczość dopiero dzięki ilustracjom do książek Luisa Aragona, Jeana Cocteau, Lautréamonta czy Markiza de Sade. Przełomem w szerszej recepcji jego dzieła było otrzymanie nagrody Wiliam i Norma Coley Foundation w roku 1958, a następnie monograficzna wystawa dzieł artysty, którą zorganizowano w 1971 roku w paryskim Centre Georges Pompidou.

Pierwszą próbą prezentacji twórczości tego kontrowersyjnego artysty w Polsce była wystawa „Wokół Lalki” przygotowana przez Instytucję Kultury Ars Cameralis w listopadzie 1996 roku w Muzeum Śląskim w Katowicach. Wystawie towarzyszyła publikacja: „Gry Lalki. Hans Bellmer Katowice 1902 — Paryż 1975”.