ⅩⅨ Festiwal Ars Cameralis

ⅩⅨ edycja Ars Cameralis? Niemożliwe! Wydaje się, że most przerzucony został po raz pierwszy tak niedawno. Deszczowy dzień, cytując Świetlickiego można by powiedzieć: „listopad, niemal koniec świata”, skrzypiące okno wychodzące na mroczny zaułek, pokój zasypany od podłogi aż po sufit hałdą papierów, dwa biurka dosunięte do siebie twarzami, jeden telefon, stary faks, trzy osoby w biurze. Depresyjna listopadowa mżawka i mgła, która pochłania wszelkie kształty, jakby świat kurczył się, odchodził w niepamięć. Tak właśnie rozpoczynała się nowa, artystyczna przygoda śląskiej publiczności. Dziewiętnaście lat? To niemal epoka.

Festiwal Ars Cameralis przeszedł w tym czasie długą drogę, podczas której wokół kruszyły się systemy, zmieniała się rzeczywistość, w której przyszło nam tworzyć od podstaw artystyczne wydarzenia, skupiające wszelkie tęsknoty za różnorodnością świata oraz sposobów jego przekazu. Zmieniał się Festiwal, ale jednocześnie w tle, paralelnie, zmieniały się śląskie miasta, także Katowice, które ze zdegradowanej, podupadającej stolicy regionu, stały się raptem dynamicznym centrum całej metropolii. Kilka tygodni temu zaklasyfikowały się do finałowej rozgrywki zmagań o Europejską Stolicę Kultury 2016, zostawiając w podbitym polu m. in. Poznań, Łódź i Toruń, wzbudzając zachwyt uniwersalną koncepcją Miasta Ogrodów.

Zaczynaliśmy skromnie, lecz co równie ważne, tworzyliśmy w dawnych realiach Festiwal Ars Cameralis niemal na pustyni. W miejskiej przestrzeni dominowało myślenie o sztuce kategoriami festynu, krupnioków i smalcu. Początkowo zmagaliśmy się z otaczającym nas murem milczenia, walczyliśmy o publikę, poszukiwaliśmy młodych śląskich artystów, którzy włączą się w w tworzenie nowych estetycznych wartości. Dziś Festiwal Ars Cameralis jest jednym z najważniejszych wydarzeń artystycznych w Polsce. Lecz co równie ważne, krok w krok idą wraz z nami młodsi bracia i siostry: OFF Festival, Tauron Nowa Muzyka, Festiwal Teatrów APART i inne wydarzenia.

Ponad trzytygodniowy program Festiwalu tradycyjnie mieści w sobie zdarzenia z kręgu muzyki, teatru, literatury, sztuk plastycznych oraz kina. Pośród wielu zaskakujących wydarzeń należy wspomnieć o zadziwiających koncertach z kręgu amerykańskiej muzyki alternatywnej. Tę wyliczankę należy rozpocząć od „prawodawczyni” współczesnej alternatywy Laurie Anderson. Żywa ikona, piosenkarka, performerka, rzeźbiarka, malarka, autorka komiksów i kompozytorka wystąpi w chorzowskim Teatrze Rozrywki. Kameralny charakter wieczoru, rozpisanego na głos, skrzypce oraz instrumenty elektroniczne, artystka wzmocni niekonwencjonalnymi, dowcipnymi opowieściami, które snuje w swoich tekstach z charakterystycznym dla siebie urokiem i charyzmą. Wydarzenie spod znaku: Nie wolno przegapić!

A skoro pojawi się „prawodawczyni”, nie może zabraknąć także jej artystycznego potomstwa. Autorskie oblicze alternatywy zaprezentują dwie kapitalne wokalistyki: eteryczna Emily Jane White oraz drapieżna Rykarda Parasol. Z każdym kolejnym dniem festiwalowego rozkładu jazdy napięcie będzie narastać: indie-rockową dawkę energii zagwarantują nam The National oraz Midlake, subtelne, czarujące melodie alt-country prosto z Nashville to domena Kurta Wagnera i jego zespołu Lambchop, z kolei legenda post-rocka Tortoise uraczy sporą dawką rocka eksperymentalnego. Wszystkich pogodzi znakomite Calexico, dokonujące syntezy wszystkich powyższych trendów, łącząc je z autorską wersją uwodzących, meksykańskich brzmień el mariachi. Odkryta przed laty przez Andrew Lloyd Webera Ute Lemper — niezapomniana Lola Lola z „Błękitnego anioła”, skieruje nas w stronę niemieckiej piosenki kabaretowej lat 30., a Mercury Rev i Pustki wystąpią z muzyką do niemych, zaczarowanych filmów.

Podczas tradycyjnego Zbiegu Poetyckiego NaDziko pojawi się jeden z najwybitniejszych pisarzy niemieckich Durs Grübein, u jego boku wystąpią czołowi polscy poeci oraz legendarna formacja spod znaku cold wave, Variété.

Porywające propozycje czekają na miłośników sztuk plastycznych. W katowickiej Galerii Rondo Sztuki zaprezentowana zostanie wystawa „W królestwie bezrozumności” Jake’a oraz Dinosa Chapmanów, uchodzących za najbardziej prowokacyjnych artystów współczesnych. Jak stwierdził kurator wystawy Rod Mengham: „Ich twórczość łączy w sobie swawolność dziecięcej wyobraźni i zbiorczą pamięć europejskiej katastrofy.” Sugestywne, realistyczne, choć jednocześnie przesączone fantazją portrety zaprezentuje amerykańska fotografka Collier Schorr. Wędrujący projekt „No, Global Tour” zaprezentuje Santiago Siera. Jean-Michel Alberola osobiście skomentuje pokaz swych „Kronik Japońskich.”

Wystawa rysunków, fotografii i projektów scenograficznych Krystiana Lupy będzie częścią cyklu „Work In Progress”, prezentującego tę fundamentalną dla polskiego teatru postać. Publiczność zobaczy dwa wybitne spektakle Lupy , zrealizowaną w Hiszpanii „Końcówkę” Becketta oraz „Prezydentki” Schwaba.

Listopad, w wielu miejscach kraju znowu mżawka, „niemal koniec świata”. W artystycznym ogrodzie Śląska pojawiają się jednak baśniowe, sugestywne sny. Czasem urocze, czasem upiorne, zawsze ważne, oddziałujące na psychikę i wyobraźnię. Śląska publiczność zdążyła się już zresztą przyzwyczaić, że w listopadzie nie istnieją odcienie szarości, a każda odsłona festiwalowej opowieści narzuca nierealną perspektywę tajemniczych spotkań.

/ Bartłomiej Majzel, tekst z katalogu festiwalowego na rok 2010